PreQUES-Land Use Change Analysis

1 Pendahuluan

1.1 Bagaimana Analisis Ini Bekerja?

  1. Peta tutupan lahan dari dua periode waktu: Analisis perubahan lahan dimulai dengan membandingkan data peta tutupan lahan dari dua periode waktu yang berbeda. Ini memberikan gambaran tentang bagaimana lahan di suatu daerah berubah sepanjang waktu.

  2. Mengintegrasikan peta Unit Perencanaan: Data unit perencanaan kemudian dimasukkan dalam proses ini. Ini memungkinkan kita untuk melihat kecenderungan perubahan tutupan lahan pada masing-masing kelas unit perencanaan.

1.2 Mengapa Analisis Ini Penting?

Hasil dari analisis ini berperan penting dalam proses perencanaan untuk berbagai aspek pembangunan. Berikut adalah beberapa aplikasinya:

  • Menentukan Prioritas Pembangunan: Dengan memahami pola dan tren perubahan lahan, kita bisa menentukan area mana yang harus diberi prioritas dalam pembangunan.

  • Mengidentifikasi Faktor Pemicu: Analisis ini membantu kita dalam mengidentifikasi faktor pemicu yang mempengaruhi perubahan penggunaan lahan.

  • Perencanaan Skenario Masa Depan: Memahami perubahan masa lalu dan saat ini memungkinkan kita untuk merencanakan skenario pembangunan masa depan.

2 Data yang digunakan

Berikut adalah komponen data yang digunakan dalam analisis perubahan lahan:

  • Peta Penggunaan Lahan: Ini adalah sumber utama informasi yang menunjukkan pola dan distribusi penggunaan lahan di suatu area.

  • Peta Unit Perencanaan Daerah: Sebagai petunjuk dari area perencanaan, peta ini digunakan untuk menunjukkan bagaimana lahan direncanakan untuk digunakan dan dikembangkan.

  • Tabel Acuan Tipe Penggunaan Lahan: Tabel ini memberikan klasifikasi terperinci tentang berbagai tipe penggunaan lahan.

  • Tabel Acuan Kelas Unit Perencanaan: Ini membantu kita memahami klasifikasi dan karakteristik dari unit-unit perencanaan yang berbeda.

2.1 Peta Penggunaan Lahan Tahun 1990

Value PL20 color_palette
1 Hutan lahan kering primer #006600
2 Hutan lahan kering sekunder #009933
3 Hutan rawa primer #663300
4 Hutan rawa sekunder #996600
5 Hutan mangrove primer #666633
6 Hutan mangrove sekunder #999900
7 Hutan tanaman #e68a00
8 Perkebunan #80ffbf
9 Semak belukar #ffcc99
10 Semak belukar rawa #ffbf80
11 Savanna #ccffe6
12 Pertanian lahan kering #ff9900
13 Pertanian lahan kering campur semak #cc00ff
14 Sawah #ffff66
15 Tambak #b3b3ff
16 Permukiman #ffccff
18 Lahan terbuka #ff0000
20 Tubuh air #0000e6
21 Rawa #800000
22 Awan #ffffff
23 Bandara #ff99ff

2.2 Peta Penggunaan Lahan Tahun 2020

Value PL20 color_palette
1 Hutan lahan kering primer #006600
2 Hutan lahan kering sekunder #009933
4 Hutan rawa sekunder #996600
5 Hutan mangrove primer #666633
6 Hutan mangrove sekunder #999900
7 Hutan tanaman #e68a00
8 Perkebunan #80ffbf
9 Semak belukar #ffcc99
10 Semak belukar rawa #ffbf80
11 Savanna #ccffe6
12 Pertanian lahan kering #ff9900
13 Pertanian lahan kering campur semak #cc00ff
14 Sawah #ffff66
15 Tambak #b3b3ff
16 Permukiman #ffccff
17 Transmigrasi #ffe6ff
18 Lahan terbuka #ff0000
19 Pertambangan #a6a6a6
20 Tubuh air #0000e6
21 Rawa #800000
23 Bandara #ff99ff

2.3 Peta Unit Perencanaan Daerah

ID Kabupaten
1 Sumba Tengah
2 Manggarai Barat
3 Manggarai
4 Manggarai Timur
5 Nagekeo
6 Sikka
7 Timor Tengah Selatan
8 Sumba Timur
9 Ende
10 Rote Ndao
11 Kota Kupang
12 Belu
13 Sabu Raijua
14 Flores Timur
15 Kupang
16 Ngada
17 Alor
18 Lembata
19 Malaka
20 Sumba Barat
21 Timor Tengah Utara
22 Sumba Barat Daya

3 Hasil analisis pada tingkat bentang lahan

3.1 Komposisi tutupan lahan

Jenis tutupan lahan 1990 2020
Hutan lahan kering sekunder 1600332 1124275
Savanna 841939 1042178
Pertanian lahan kering campur semak 316885 558507
Hutan lahan kering primer 266120 526439
Semak belukar 1215032 464107
Pertanian lahan kering 193602 345627
Sawah 52032 291646
Permukiman 33817 186733
Tubuh air 3189 29375
Lahan terbuka 53775 29242
Hutan mangrove sekunder 8190 12164
Hutan mangrove primer 15170 11223
Tambak 1035 9913
Hutan tanaman 17896 8583
Perkebunan 2446 1844
Rawa 5959 1521
Semak belukar rawa 8707 1074
Bandara 742 961
Hutan rawa sekunder 699 250
Hutan rawa primer 91 NA
Awan 96 NA

3.2 Dinamika tutupan lahan secara keseluruhan

*Hanya perubahan diatas  5000 pixel yang ditampilkan.

3.3 Potret perubahan tutupan lahan

*Tanpa mempertimbangkan tutupan lahan yang tidak berubah/ tetap.

*Hanya perubahan diatas 5000 pixel yang ditampilkan.

1990 2020 Ha
Semak belukar Savanna 304940
Semak belukar Hutan lahan kering sekunder 266730
Hutan lahan kering sekunder Hutan lahan kering primer 232294
Hutan lahan kering sekunder Pertanian lahan kering campur semak 219061
Semak belukar Pertanian lahan kering campur semak 175650
Hutan lahan kering sekunder Semak belukar 164067
Hutan lahan kering sekunder Savanna 133816
Semak belukar Pertanian lahan kering 96954
Hutan lahan kering sekunder Pertanian lahan kering 81906
Savanna Hutan lahan kering sekunder 79774

4 Hasil analisis pada tingkat unit perencanaan

*Hanya perubahan diatas 500 pixel yang ditampilkan.

4.1 Sumba Timur

1990 2020 Ha
Semak belukar Savanna 136192
Semak belukar Hutan lahan kering sekunder 28666
Hutan lahan kering sekunder Hutan lahan kering primer 28204
Semak belukar Hutan lahan kering primer 23719
Pertanian lahan kering campur semak Savanna 16836
Savanna Hutan lahan kering sekunder 14844
Hutan lahan kering sekunder Savanna 13316
Savanna Sawah 11807
Pertanian lahan kering campur semak Sawah 11670
Savanna Lahan terbuka 10960

4.2 Kupang

1990 2020 Ha
Hutan lahan kering sekunder Hutan lahan kering primer 37192
Hutan lahan kering sekunder Semak belukar 36728
Semak belukar Pertanian lahan kering campur semak 26273
Semak belukar Hutan lahan kering sekunder 25307
Hutan lahan kering sekunder Pertanian lahan kering 23923
Hutan lahan kering sekunder Savanna 17613
Pertanian lahan kering campur semak Savanna 13930
Semak belukar Savanna 13486
Semak belukar Pertanian lahan kering 9542
Hutan lahan kering sekunder Pertanian lahan kering campur semak 8525

4.3 Timor Tengah Selatan

1990 2020 Ha
Hutan lahan kering sekunder Pertanian lahan kering campur semak 111701
Hutan lahan kering sekunder Semak belukar 37414
Hutan lahan kering sekunder Savanna 22084
Semak belukar Hutan lahan kering sekunder 20244
Hutan lahan kering sekunder Permukiman 15898
Semak belukar Savanna 9331
Hutan lahan kering sekunder Sawah 7981
Lahan terbuka Tubuh air 6193
Hutan lahan kering sekunder Pertanian lahan kering 5086
Lahan terbuka Savanna 3602

4.4 Alor

1990 2020 Ha
Hutan lahan kering sekunder Savanna 42668
Semak belukar Savanna 25992
Hutan lahan kering sekunder Pertanian lahan kering campur semak 20217
Hutan lahan kering sekunder Semak belukar 13768
Semak belukar Pertanian lahan kering campur semak 9755
Pertanian lahan kering Pertanian lahan kering campur semak 9525
Semak belukar Hutan lahan kering sekunder 5956
Hutan lahan kering sekunder Pertanian lahan kering 4541
Hutan lahan kering sekunder Permukiman 3874
Semak belukar Pertanian lahan kering 2959

4.5 Manggarai Barat

1990 2020 Ha
Hutan lahan kering sekunder Hutan lahan kering primer 64420
Savanna Semak belukar 14175
Savanna Hutan lahan kering sekunder 12532
Savanna Pertanian lahan kering campur semak 11875
Pertanian lahan kering campur semak Hutan lahan kering sekunder 10057
Semak belukar Hutan lahan kering sekunder 9993
Semak belukar Savanna 8654
Savanna Pertanian lahan kering 7827
Hutan lahan kering sekunder Semak belukar 7199
Pertanian lahan kering campur semak Sawah 7002

4.6 Sumba Tengah

1990 2020 Ha
Semak belukar Savanna 34121
Pertanian lahan kering campur semak Savanna 10062
Semak belukar Hutan lahan kering sekunder 9605
Pertanian lahan kering campur semak Hutan lahan kering sekunder 7408
Hutan lahan kering sekunder Savanna 6452
Semak belukar Hutan lahan kering primer 4203
Pertanian lahan kering campur semak Semak belukar 3336
Semak belukar Pertanian lahan kering campur semak 2781
Savanna Hutan lahan kering sekunder 2705
Semak belukar Sawah 2640

4.7 Ende

1990 2020 Ha
Hutan lahan kering sekunder Hutan lahan kering primer 19882
Hutan lahan kering sekunder Pertanian lahan kering campur semak 14824
Hutan lahan kering sekunder Pertanian lahan kering 10536
Hutan lahan kering primer Hutan lahan kering sekunder 10153
Hutan lahan kering sekunder Semak belukar 7943
Savanna Semak belukar 6403
Semak belukar Hutan lahan kering sekunder 4341
Hutan lahan kering sekunder Savanna 3526
Savanna Hutan lahan kering sekunder 2875
Hutan lahan kering primer Semak belukar 2164

4.8 Timor Tengah Utara

1990 2020 Ha
Semak belukar Savanna 23387
Semak belukar Pertanian lahan kering campur semak 21940
Semak belukar Hutan lahan kering sekunder 19110
Hutan lahan kering sekunder Semak belukar 13956
Semak belukar Pertanian lahan kering 9917
Hutan lahan kering sekunder Pertanian lahan kering campur semak 8815
Pertanian lahan kering campur semak Savanna 7404
Hutan lahan kering sekunder Savanna 5417
Semak belukar Permukiman 4832
Hutan lahan kering sekunder Pertanian lahan kering 3971

4.9 Flores Timur

1990 2020 Ha
Hutan lahan kering sekunder Pertanian lahan kering 14561
Pertanian lahan kering campur semak Pertanian lahan kering 12280
Hutan lahan kering primer Hutan lahan kering sekunder 10027
Hutan lahan kering sekunder Semak belukar 9996
Semak belukar Savanna 5378
Pertanian lahan kering Pertanian lahan kering campur semak 5015
Hutan lahan kering sekunder Pertanian lahan kering campur semak 4342
Hutan lahan kering sekunder Savanna 4096
Semak belukar Pertanian lahan kering campur semak 2259
Semak belukar Hutan lahan kering sekunder 1904

4.10 Nagekeo

1990 2020 Ha
Savanna Hutan lahan kering sekunder 12143
Hutan lahan kering sekunder Hutan lahan kering primer 6005
Hutan lahan kering sekunder Pertanian lahan kering campur semak 4773
Savanna Semak belukar 4463
Savanna Pertanian lahan kering 4383
Savanna Sawah 4067
Semak belukar Hutan lahan kering sekunder 3387
Hutan lahan kering sekunder Pertanian lahan kering 3125
Savanna Pertanian lahan kering campur semak 3041
Savanna Permukiman 2635

4.11 Manggarai Timur

1990 2020 Ha
Semak belukar Hutan lahan kering sekunder 38312
Hutan lahan kering sekunder Hutan lahan kering primer 23231
Semak belukar Pertanian lahan kering 19957
Semak belukar Hutan lahan kering primer 19177
Semak belukar Sawah 13630
Semak belukar Pertanian lahan kering campur semak 8679
Savanna Pertanian lahan kering campur semak 7802
Savanna Hutan lahan kering sekunder 6056
Semak belukar Permukiman 5283
Savanna Pertanian lahan kering 4420

4.12 Ngada

1990 2020 Ha
Hutan lahan kering sekunder Hutan lahan kering primer 14015
Semak belukar Hutan lahan kering sekunder 13394
Savanna Pertanian lahan kering 12251
Savanna Hutan lahan kering sekunder 10980
Pertanian lahan kering campur semak Pertanian lahan kering 9770
Savanna Semak belukar 6785
Semak belukar Hutan lahan kering primer 5516
Savanna Sawah 5402
Savanna Hutan lahan kering primer 4083
Pertanian lahan kering campur semak Hutan lahan kering sekunder 3207

4.13 Lembata

1990 2020 Ha
Hutan lahan kering sekunder Semak belukar 10477
Semak belukar Pertanian lahan kering campur semak 9189
Savanna Pertanian lahan kering 7328
Hutan lahan kering sekunder Pertanian lahan kering campur semak 6583
Semak belukar Savanna 5385
Semak belukar Pertanian lahan kering 4369
Savanna Semak belukar 4329
Hutan lahan kering sekunder Savanna 4238
Hutan lahan kering sekunder Hutan lahan kering primer 3682
Pertanian lahan kering Pertanian lahan kering campur semak 3341

4.14 Sikka

1990 2020 Ha
Hutan lahan kering sekunder Hutan lahan kering primer 24617
Semak belukar Pertanian lahan kering 11413
Hutan lahan kering sekunder Pertanian lahan kering campur semak 8013
Hutan lahan kering sekunder Pertanian lahan kering 7257
Semak belukar Hutan lahan kering sekunder 4839
Pertanian lahan kering campur semak Pertanian lahan kering 4790
Hutan lahan kering sekunder Semak belukar 4718
Savanna Semak belukar 4165
Hutan lahan kering sekunder Savanna 3226
Hutan lahan kering sekunder Permukiman 2804

4.15 Sabu Raijua

1990 2020 Ha
Semak belukar Pertanian lahan kering campur semak 26884
Savanna Pertanian lahan kering campur semak 7469
Semak belukar Savanna 1303
Semak belukar Hutan lahan kering sekunder 944
Permukiman Pertanian lahan kering campur semak 604
Semak belukar Permukiman 240
Semak belukar Pertanian lahan kering 232
Semak belukar Hutan lahan kering primer 220
Savanna Pertanian lahan kering 189
Hutan lahan kering sekunder Permukiman 182

4.16 Belu

1990 2020 Ha
Semak belukar Hutan lahan kering sekunder 16662
Semak belukar Pertanian lahan kering 10317
Semak belukar Savanna 6752
Semak belukar Pertanian lahan kering campur semak 4606
Hutan lahan kering sekunder Semak belukar 3020
Semak belukar Permukiman 2629
Pertanian lahan kering campur semak Pertanian lahan kering 1724
Pertanian lahan kering Sawah 1703
Pertanian lahan kering campur semak Permukiman 1371
Semak belukar Sawah 1343

4.17 Sumba Barat Daya

1990 2020 Ha
Semak belukar Hutan lahan kering sekunder 21987
Semak belukar Pertanian lahan kering campur semak 20032
Semak belukar Pertanian lahan kering 15839
Semak belukar Savanna 10638
Semak belukar Sawah 9032
Pertanian lahan kering campur semak Pertanian lahan kering 7430
Semak belukar Permukiman 5354
Pertanian lahan kering campur semak Savanna 4554
Pertanian lahan kering campur semak Permukiman 3144
Semak belukar Hutan lahan kering primer 1668

4.18 Manggarai

1990 2020 Ha
Semak belukar Hutan lahan kering sekunder 18027
Semak belukar Pertanian lahan kering campur semak 8554
Savanna Hutan lahan kering sekunder 6883
Pertanian lahan kering Sawah 5183
Savanna Pertanian lahan kering campur semak 3626
Hutan lahan kering sekunder Hutan lahan kering primer 3585
Semak belukar Sawah 3276
Pertanian lahan kering Pertanian lahan kering campur semak 2937
Savanna Semak belukar 2880
Pertanian lahan kering campur semak Hutan lahan kering sekunder 2784
Pertanian lahan kering Permukiman 2784

4.19 Malaka

1990 2020 Ha
Hutan lahan kering sekunder Pertanian lahan kering campur semak 18637
Pertanian lahan kering Sawah 14669
Hutan lahan kering sekunder Sawah 6911
Pertanian lahan kering Permukiman 3891
Hutan lahan kering sekunder Permukiman 2949
Pertanian lahan kering campur semak Semak belukar 2840
Semak belukar Hutan lahan kering sekunder 2805
Semak belukar Savanna 2124
Semak belukar Pertanian lahan kering campur semak 2072
Hutan lahan kering sekunder Semak belukar 2057

4.20 Sumba Barat

1990 2020 Ha
Semak belukar Pertanian lahan kering campur semak 12946
Semak belukar Hutan lahan kering sekunder 11700
Semak belukar Savanna 11073
Semak belukar Sawah 9347
Semak belukar Hutan lahan kering primer 3843
Semak belukar Permukiman 2713
Semak belukar Pertanian lahan kering 1263
Pertanian lahan kering campur semak Hutan lahan kering sekunder 1239
Semak belukar Hutan tanaman 698
Hutan lahan kering primer Savanna 693

4.21 Rote Ndao

1990 2020 Ha
Hutan lahan kering sekunder Semak belukar 9731
Hutan lahan kering primer Hutan lahan kering sekunder 7769
Semak belukar Sawah 5907
Semak belukar Pertanian lahan kering campur semak 5660
Semak belukar Hutan lahan kering sekunder 5635
Pertanian lahan kering campur semak Sawah 4617
Savanna Semak belukar 4128
Hutan lahan kering primer Semak belukar 3712
Pertanian lahan kering campur semak Semak belukar 3168
Semak belukar Savanna 3143

4.22 Kota Kupang

1990 2020 Ha
Savanna Permukiman 1700
Semak belukar Pertanian lahan kering 1122
Pertanian lahan kering Permukiman 936
Semak belukar Hutan lahan kering sekunder 789
Hutan tanaman Hutan lahan kering sekunder 589
Pertanian lahan kering campur semak Permukiman 478
Hutan tanaman Pertanian lahan kering 425
Semak belukar Permukiman 399
Hutan tanaman Permukiman 302
Hutan tanaman Savanna 257